Ключавыя моманты трагедыі тут сабраны літаральна па крупінках. На стэндах - фрагменты архіўных дакументаў, пажоўклыя ад часу фатаграфіі і відэаматэрыялы, апавяданні пра лёсы асобных вязняў Трасцянца, успаміны тых, хто так ці інакш даткнуўся з народным бедствам.
Пачуцці горычы і смутку ахопліваюць ужо ў першага выставачнага блока. Здымкі пераносяць на 75 гадоў назад, гартаюць старонкі гісторыі. Гэта старонкі болю і пакут. Кранае за жывое і тэкставае суправаджэнне экспазіцыі - факты пра месца масавага знішчэння, а яшчэ больш балюча - апавяданні цудам засталіся ў жывых:
«... Кожны дзень людзей прывозілі і забіралі, кожны дзень адбывалася некалькі расстрэлаў, зусім без разбору, і цябе пастаянна мучыў страх, што ты будзеш наступным. Мы ўвесь час глядзелі ў вочы смерці ... ».
- Трасцянец стаў сапраўдным канвеерам знішчэння, дзе загінулі больш за 200 тысяч чалавек, - сказаў, адкрываючы выставу, намеснік старшыні Гомельскага гарвыканкама Віталь Атаманчук. - Гэта трагедыя не адной нацыі, гэта агульная памяць усіх тых, хто даткнуўся з вайной.
Па словах ганаровага госця мерапрыемствы, Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла Германіі ў Беларусі Петэр Дэтмар, сумесны беларуска-нямецкі праект нясе ў сабе заклік «Ніколі больш!»:
- Мы імкнуліся да таго, каб кожны чалавек, незалежна ад узросту і нацыянальнасці, адчуў, што такое бязлітасная хада вайны. Мінулае не перарабіць, але яго можна пераасэнсаваць ў імя стваральнай будучыні. Агульнымі намаганнямі мы будзем імкнуцца да прызнання Трасцянца агульнаеўрапейскіх помнікам гісторыі.
Пасол падкрэсліў, што мабільнасць экспазіцыі дапаможа ёй аб'ехаць розныя гарады і краіны. Пачынаючы з сакавіка 2017 года, яна курсіруе і па Германіі.
Віктар Балакіраў, дырэктар Мінскага міжнароднага адукацыйнага цэнтра імя Ёханэса Рау, распавёў, што падрыхтоўчая праца да праекта заняла некалькі гадоў. Спецыялісты чатырох краін шукалі агульныя падыходы, ствараючы яго па матэрыялах архіўных крыніц:
- Экспазіцыя паказвае маштаб трагедыі, нагадвае не толькі аб Трасцянцы, але і іншых лагерах смерці, якія дзейнічалі на тэрыторыі Германіі і акупаваных ёю краін.
Якім страшным выпрабаваннем для чалавецтва сталі падзеі ваеннай пары, можна ўбачыць і адчуць на выставе "Лагер смерці Трасцянец. Гісторыя і памяць", якая будзе экспанавацца ў універсітэце да канца красавіка.
Арганізатарамі выступаюць Дортмундскі Міжнародны адукацыйны цэнтр, Пасольства ФРГ у Беларусі, Мінскі міжнародны адукацыйны цэнтр ім. Ёханэса Рау (IBB Мінск), ГДУ імя Ф.Скарыны і інш.
***
Дарэчы, 11 красавіка ва ўсім свеце адзначаць Дзень вызвалення вязняў нацысцкіх лагераў. Напярэдадні знакавай даты ў Гомелі прайшоў мітынг на Алеі герояў. Кветкі да мемарыяла і брацкай магіле герояў-падпольшчыкаў і партызан ўсклалі прадстаўнікі абласной і гарадской адміністрацыі, кіраўніцтва і студэнты універсітэта, прадстаўнікі Пасольства ФРГ у Беларусі.
Фота Уладзіміра Чысціка
Спасылкі на публікацыі па тэме ў СМІ:
https://gp.by/category/news/culture/vystavki/news192416.html
